دانشکده پزشکی

مختصری از سیر تاریخی دانشگاه گندی شاپور ساسانی تا دانشکده پزشکی اهواز

 

« شهر گندی شاپور یا جندی شاپور»

اردشیر بابکان معتقد بوده است ایران زمین برتری خود را باید به یاری شمشیر و دانش بدست آورد. همچنان که ابن ندیم و مورخین دیگر نوشته‌اند اردشیر کسانی را به چین و هند و یونان و روم و اسکندریه و انطاکیه و نقاط دیگرجهان فرستاد تا کتابهای پراکنده علمی را که در روزگاران گذشته از ایران به آن نقاط راه یافته و یا ترجمه شده بود ،گردآوری کنند و برای بررسی و ترجمه به ایران بیاورند. او گذشته از این کار ، گروهی از کارشناسان و دانشمندان دربار را برای بازدید و نقشه برداری از کلیه حوزه‌های علمی و مدارس بزرگ جهان به یونان و روم و انطاکیه و اسکندریه و هند گسیل داشت تا مقدمات تأسیس مدرسه‌ای عظیم را در ایران فراهم آورد. او با این اقدامات اساسی و بنیادی خود در واقع شالوده‌ی دانشگاه بزرگی را که بعدها به نام دانشگاه گندی شاپور مشهور گشت ، ریخت ولی اجل مهلتش نداد که خود آن را تأسیس و افتتاح نماید و به فرزند برومندش شاپور وصیت کرد که اگر می‌خواهی نام تو و سلسله من جاودانی باشد به تأسیس دانشگاهی که مقدمات آن را فراهم کرده‌ام دل بند و همت کن تا رستگار شوی و نامت جاودان ماند.(منبع 1 ص 7)

شاپور اول پادشاه ساسانی فرزند اردشیر بابکان در سال 260 میلادی با شکست امپراطور بزرگ والریانس بر کشور روم فاتح و فرمانروا می‌شود. شاهنشاه فاتح ایران دستور میدهد برای عده کثیری از رومیان صاحب فنون و صنعت و دانشمندان علوم از قبیل فلسفه و طب و پیشوایان مذهبی که بنا بروایات تاریخی به ایران پناهنده شده اند در هیجده کیلومتری جنوب شرقی دزفول و پنجاه کیلومتری شمال غربی شوشتر شهری بنا شود که این شهر بنام گندی شاپور یا جندی شاپور نامگذاری گردد.( منبع 2  – ص 9)

چگونگی انتخاب نام جندی شاپور

در خصوص وجه تسمیه جندی شاپور سخنان گوناگونی گفته شده که یکی از آنها سخن« قفطی » فیلسوف نامدار عرب است وی کلمه «جند شاپور» را مرکب از دو نام خاص « جندا » و « شاپور » دانسته که « جندا » نام مالک زمین آن شهر بوده و « شاپور » شاهنشاه ساسانی نیز خریدار آن زمین و بنیان‌گذار شهر.

روایت دیگر درباره نام این شهر که معتبرتر می نماید ، روایت مجمل التواریخ والقصص است که کلمه جندی شاپور را دگرگون شده کلمه « به اندیوشاپور » « وه انتیو شاه پوهر» دانسته و نوشته است که به از اندیو شاپور ، جندی شاپور است از خوزستان ، « اندیو » نام « انطاکیه » است به زبان پهلوی ، به از اندیو یعنی از انطاکیه بهتر است . بدین ترتیب آنچه از مجموعه آراء و عقاید مورخان معتبر حاصل میگردد اینست که شاپور خواسته است در ناحیه ای پر برکت و سبز و خرم از سرزمین خوزستان شهری مانند انطاکیه روم و حتی بهتر از آن بنیان‌گذار و از همین رو شهر را به زبان پهلوی ، یعنی زبان رسمی کشور « وه انتیوشاه پوهر » نامیده که « وه » صورت قدیمی کلمه « به انتیو » یا « اندیو» صورت اصلی انطاکیه و شاه پوهر نیز صورت کهنه شاپور است و بر روی هم معنی ، « شهر شاپور بهتر از انطاکیه » میدهد. کلمه « وه انتیو شاه پوهر » اندک اندک تبدیل به « وه اندیو شاپور» و « وه اندی شاپور» و « وندی شاپور» و « گندی شاپور» شده و در دوره های بعدی نیز معرب شده و به صورت « جندی شاپور » در آمده است .( منبع 1 -ص 71 تا 73 )

در خصوص وجه تسمیه « جندی شاپور» به نقل از مندرجات « تمدن ساسانی» واژه جندی شاپور معرب گندی شاپور و اصل کلمه « وه آندیو شاپور » Vehandev – I – Sahpur است وبه اختصار « وندی شاپور» به معنی « به از انطاکیه است شهر شاپور » شده است.

دانشگاه جندی شاپور نه تنها کهن ترین دانشگاه ایران است بلکه یکی از کهن ترین دانشگاههای جهان نیز به شمار می رود. مقدمات تأسیس دانشگاه جندی شاپور را اردشیر بابکان نخستین شاهنشاه ساسانی در یکهزارو هفتصد و سی سال پیش از میلاد فراهم آورده و پس از او فرزند برومندش شاپور رسماً آنرا افتتاح نموده است .شاپور پس از تأسیس و افتتاح دانشگاه جندی شاپور کتابهای علمی نجوم ، پزشکی ، ریاضیات ، فلسفه و حکمت موجود در هند و یونان و دیگر نقاط را گردآوری نمود. در تاریخ الحکما روایت شده است که در سال بیستم سلطنت شاپور پسر اردشیر یا خسرو انوشیروان ، پزشکان ایرانی ، رومی ، یونانی و هندی به امر شاه در دانشگاه جندی شاپور تحت ریاست پزشک مخصوص او « درستپد جبریل» یا « درستپاد جبریل» که در واقع هم وزیر بهداری بوده و هم ریاست دانشگاه جندی شاپور را عهده دار بوده است انجمنی بزرگ تشکیل دادند و نتیجه بحثها و تصمیمات خود را در دفتری ثبت و ضبط کردند و در جایی مخصوص نگهداری نمودند. این انجمن بعنوان « نخستین کنگره پزشکی جهان» در شهر جندی شاپور پایتخت کشور ثبت گردید. ( منبع 1  – ص 1تا 5)

نوشته اند که شهرت و حقیقت گویی در جلسات درس و بحث این دانشگاه به حدی بوده که حضرت علی علیه السلام را به منظور استادی دعوت نموده‌اند ولی به علت وظایف خطیر آن حضرت ، دانشگاه جندی شاپور از این افتخار محروم مانده است . آنچه از مباحث گذشته و شرح و تفصیل تواریخ در باره‌ی این دانشگاه بدست می‌آید این است که بدون تردید در طی شش قرن نام جندی شاپور مترادف با مرکزی بوده است که در آن علوم فلسفه، نجوم ، ریاضیات و مخصوصاً پزشکی در حد اعلای خود تدریس می‌شده است.

تألیفات استادان جندی شاپور از زبانهای پهلوی و هندی و یونانی به عربی ترجمه گردید و به وسیله صلیبیون به اروپا منتقل و در آنجا به زبان لاتین ترجمه شده و در قرون 15 تا 20 میلادی به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و آلمانی و نظایر آن برگردانده شد و اینک ریشه و اصول آن معارف در دانشگاه‌های مترقی دنیا تدریس می‌شود.( منبع 4 ص 29)

به نقل از ابن ندیم در کتاب معروف خود « الفهرست» : کتابخانه بزرگ گندی شاپور توسط اردشیر بابکان پی‌ریزی و به کوشش فرزندش شاپور اول از لحاظ جمع‌آوری و ترجمه کتب، پیگیری و بالاخره در زمان انوشیروان دادگر برای دانشگاه بنیان نهاده شد. ( منبع 4 ص 25)

دانشگاه گندی شاپور از همان ابتدای احداث ، مرکزیت علمی یافت و به فرمان شاپور اول تعدادی از کتب یونانی به زبان پهلوی ترجمه و در این شهر نگهداری شد و در دوره دوم جهانداری وی بود که این دانشگاه بنیان‌گذاشته شد .

در این دانشگاه از تجارب ملل مختلف چون طب ایرانیان و هندوان و یونانیان و اسکندرانیان و سریانیان استفاده می شد و با تصرفاتی که در آنها به عمل آمد طب ایرانی از طب یونانی کاملتر گردید.

در این دانشکده طب یونان و ایران و هند هر سه آموخته می شد ، مخصوصا اطبای هندی این علم را به زبان پهلوی تدریس می کرده اند و از اطراف و اکناف ، علما و بزرگان و دانش آموزان جهت فراگرفتن به این مدرسه علمی می آمدند و گندی شاپور در حقیقت یک مرکز علمی و محل تلاقی و اختلاط علوم پزشکی ایرانی و هندی و یونانی گردید.

پیشرفت علم پزشکی در این حوزه به حدی بالا رفته بود که بر حسب نوشته یکی از مورخان ، اطبای گندی شاپور معتقد بودند که واجد این علم آنها تنها هستند و این علم از بین آنها بیرون نخواهد رفت و دیگران را ‌آن مایه و مقدار نیست که از آن استفاده برند.

گندی شاپور و دانشگاه علوم پزشکی آن در اواخر عهد ساسانی به منتها درجه شهرت خود رسید و تا زمان منصور خلیفه عباسی ( 136تا158 هـ ) آباد و به همان کیفیت زمان ساسانیان بر جا بود ومرکزیت داشت و قبل از توسعه شهر بغداد به اهمیت آن افزوده گشت و معالج دربار خلفا ، استادان و رؤسای همین دانشگاه بودند. ( منبع 3-  ص 106تا 108)

بسیاری از پزشکان سریانی و ایرانی که بعدها منشأ خدمات مهم پزشکی در قلمرو وسیع اسلامی شدند از این دانشگاه برخاستند . چنانکه خاندان بختیشوع و عیسی بن شهلا و آل ماسویه و حنین از فارغ التحصیلان این دانشگاه بودند. ( منبع 3 – ص 114)

ارزش و اهمیت دانشگاه جندی شاپور چنان بوده است که « حضرت رسول اکرم (ص) » ، «حارث بن کلده ثقفی» یکی از دانش آموختگان این دانشگاه را علاوه بر آنکه بعنوان پزشک ویژه خود قرار داده اند بلکه بیماران را نیز برای درمان نزد وی راهنمایی می فرموده اند. حارث بن کلده ثقفی علاوه بر طبابت یکی از منجمان آن زمان بوده است .  ( منبع 1- ص 114تا 115)

دانشگاه جندی شاپور از نظر خدمات ارزنده‌ای که به جامعه بشریت نموده است بدون شک دارای ارزش و اهمیتی خاص است و نظیر آن را در دنیای قدیم سراغ نداریم . با آنکه در آن روزگار تعصبات دینی و نژادی و قومی اساس زندگی مردم جهان بوده و هیچ ملتی به آسانی اقوام دیگر را نمی‌پذیرفته است ، خوشبختانه در دانشگاه جندی شاپور از آن گونه تعصبات و کوته نظریها خبری نبوده و در دانشگاه بر روی همه‌ی ملتها و همه‌ی دانش پژوهان از هر قوم و دین و نژادی گشوده بود و هزاران تن زردشتی ، مانوی، صائبی، یهودی، عیسوی، هندو در کنار هم به تدریس و تحصیل می پرداختند و فارغ از هر گونه تعصبات دینی و نژادی سرگرم کار خود بوده اند. دانشگاه جندی شاپور را به تمام معنا می‌توان یک دانشگاه بین‌المللی و جهانی نامید. بعبارتی دیگر جندی شاپور بزرگترین پایگاهی بود در تلاقی و پیوند اندیشه‌ها و تعمیم دانش بشری.( منبع 1- ص 121)

از جمله سنتهای دیرین دانشگاه جندی شاپور در زمان شاپور اول عبارتند از :

برگزاری شوراهای پزشکی ، برقراری نظام پزشکی ، تدریس موسیقی به دانشجویان رشته پزشکی و درمان بعضی دردها بوسیله سازهای موسیقی مخصوصا «عود» از روشهای دیرین این دانشگاه بوده است. ( منبع 1  - ص 161)

استادان پزشکی دانشگاه جندی شاپور گذشته از بدن انسان ، از بدن میمون یا ماکیان و سایر حیوانات نیز برای تشریح استفاده می‌کرده‌اند و این شیوه در دوره‌ی اسلامی نیز ادامه داشته‌ است، چنان‌که خلیفه اسلام به یوحنا استاد پزشکی دانشگاه گندی شاپور میمونی بزرگ برای تشریح هدیه کرده و او نیز کتابی در علم تشریح نگاشته است. زکریای رازی نیز از میمون برای تشریح استفاده می‌نموده است. ( منبع 1 ص 142)

 

تأسیس دانشکده پزشکی اهواز

طبق قانون تأسیس دانشگاههای شهرستانها مصوب 3/3/1328 ماده واحده – وزارت فرهنگ مجاز به تأسیس یک دانشکده پزشکی در اهواز گردید.

نخستین قدم :

در سال 1333 آقای دکتر ادیب از طرف وزارت فرهنگ مأمور می شوند که در خصوص تأسیس دانشکده پزشکی در خوزستان مطالعه کافی نمایند . ایشان در گزارش مورخ 14/7/1333 که بعنوان وزیر فرهنگ وقت تهیه شده به بررسی امکانات و طرح مشکلات کار می پردازند و از هر لحاظ موضوع را مورد بحث قرار میدهند .در گزارش ایشان  آمده ‏، «‌ جناب آقای جعفری وزیر محترم فرهنگ ، محترما باستحضار خاطر عالی می رساند ، مأموریتی که اینجانب برای مطالعه در تأسیس دانشکده پزشکی در خوزستان داشتم انجام وگزارش آنرا تقدیم می دارد. اهواز با اینکه محل استانداری و مرکز استان است برای محل دانشکده وسایل کافی ندارد و باید محل دانشکده در آبادان که جمعیت بیشتر و همچنین بدلیل وجود شرکت ملی نفت وسایل کار فراهم تر است تأسیس گردد.» اما پس از این گزارش هیچ اقدامی صورت نمیگیرد .( منبع 2  – ص 12تا 15)

دوره تصدی آقای دکتر محمد کار از  آذر ماه 34 تا خرداد ماه 1340 . در همین ایام دکتر محمد کار که مدتی برای تحصیل و مطالعه آلمان بوده تصمیم میگیرند که خدمتی بزرگ به وطن خود بنمایند به همین منظور به ایران مراجعت نموده و مأموریت یک مطالعه مجدد و دقیق برای تأسیس دانشکده پزشکی در خوزستان بعهده او واگذار میشود. در این سفر دکتر کار مصمم میشود که از هرنوع عامل و امکاناتی برای تحقق بخشیدن به این آرزوی بزرگ جوانان خوزستان استفاده کند .در اهواز و خرمشهر و آبادان با رؤسای محلی ملاقات مینماید و جوانب موضوع را از هر جهت مورد توجه قرار میدهد و پس از مراجعت به تهران گزارش زیر را بعنوان وزیر فرهنگ تهیه میناید :

 « خاطر عالی را مسبوق میدارد. اینجانب دکتر محمد کار روز اول آذر ماه 1334 بسمت مأموریت خود رهسپار و پس از توقف دو روز در اهواز مرکز استان به خرمشهر و آبادان عزیمت نمودم . قبل از عزیمت گزارش دکتر ادیب را بدقت مطالعه نموده بودم ، الحق مطالعه معزی الیه جامع و کامل و اینجانب چیز مهمی بر آن نمی افزایم فقط در بعضی نکات آن شایسته است تجدید نظر بعمل آید . آبادان شهریست بزرگ که هستی آن بسته بهمین صنعت نفت و بنابراین بیش از 90 سکنه آن نیز غیر بومی است و اگر روزی با شرایط حاضر این صنعت در آنجا از بین برود جز صحرای لم یزرع و محدودی بومی چیزی در آنجا باقی نخواهد ماند . از طرف دیگر چون برای تأسیس دانشکده و شروع به آموزش با ضعف بودجه نمیتوان ساختمان و محل کافی برای دانشکده به این زودی تهیه نمود و تنها جایی را که میتوان مورد استفاده قرار داد همان ساختمانها و تأسیسات نفت است . بهتر است قبلاً در یکی دو سال اول کلاسها را در آبادان تشکیل داد و برای ساختمان قطعی دانشکده که میلیونها صرف آن خواهد شد یکی از شهرستانها یی را که دارای مزایای طبیعی بیشتری است انتخاب نمود. » دکتر محمد کار در گزارشی که در روز افتتاح دانشکده باستحضار حاضرین در آن مجلس رسانیدند چنین توضیح میدهند:

  « چون قانون ، محل دانشکده را در آبادان معین کرده بود تغییر مکان آن مشکل بنظر می‌رسید ، بدین لحاظ مشغول تهیه مقدمات شده به تهیه زمین برای ساختمان و استفاده از تأسیسات نفت پرداختم . ولی روز بروز موانع جدیدی پیش میآمد که نظر مرا تأیید و تجدید نظر در محل دانشکده را ایجاد مینمود . معذالک قرار شد زمین  مجاور دانشکده فنی را برای ساختمان تأسیسات دانشکده در اختیار دانشکده بگذارند و نامه ای بین وزارت فرهنگ و بانک ساختمانی برای ساختمان تالار تشریح رد و بدل شد که جناب آقای مهران شخصا به خوزستان آمده یقین حاصل گردید که آبادان جای دانشکده نیست و تصمیم گرفته شد کلیه نقشه و طرحها در اهواز بمنصه عمل در آید. به این ترتیب محل دانشکده از همان ابتدا از آبادان به اهواز منتقل گشت.

« اینک آغاز سال 1335 است و از دانشکده غیر از چند نامه متبادله بین اینجانب و وزارت فرهنگ خبری نیست و در ردیف اول مشکل محل و ساختمان در پیش است مخصوصا در اهواز مشکلی بس پیچیده و لاینحل است و هیچ امیدی برای پیدا کردن محل مناسبی جهت دانشکده نیست . بالاخره پس از جستجوی زیاد خانه محقری که بیش از چهار اطاق نداشت اجاره کرده و تابلوی دانشکده را سر کوچه آن نصب کردند و مشغول تهیه تجهیزات و مکاتبه با دانشگاه توبینگن برای استخدام استاد شدم .»سرانجام برای ساختمان محل دانشکده ، زمینی بمساحت 90 هکتار در جنوب باغ کشاورزی ( زمینهای فعلی دانشگاه) که در اختیار وزارت فرهنگ بود در اختیار دانشکده پزشکی گذاشته میشود و اولین کلنگ ساختمان سالن تشریح ( ساختمان کنونی دانشکده پزشکی ) در تاریخ 17/9/1335 بدست استاندار وقت خوزستان ( جناب آقای مهدوی ) بزمین زده شد . این ساختمان توسط بانک ساختمانی و شرکت پیمانکاری خندان شروع و بمدت سه سال ادامه داشت.

مشکل حل نشدنی برای دانشکده پزشکی هنوز تهیه محل دانشکده بود دراین ایام اطلاع حاصل شد که بانک ملی ایران قصد دارد ساختمان واقع در شهر اهواز را ( محل استانداری ، فرمانداری ، شهرداری و اصل چهار) بفروش برساند. این ساختمان از بهترین ساختمانهای شهر اهواز بشمار میرود و قیمت آن بالغ بر صدوبیست میلیون ریال برآورد شده است . این قیمت با بودجه پنچ میلیون ریالی دانشکده پزشکی تناسبی نداشت و از طرفی تخلیه این ساختمان ازطرف ادارات فوق محال بنظر می‌رسید. بالاخره با کوششهای زیاد،  آقای دکتر کار موفق شدند بانک ملی ایران را راضی نمایند که ساختمان را به قیمت تمام شده بیست سال پیش ( 1315) بیست میلیون ریال یعنی به یک ششم قیمت روز بفروشد و بهای آنرا به اقساط سه ساله دریافت کنند. سند خرید این بنا در مهر ماه 1336 مبادله گردید.

چنین بود که در سال 1336 محل دانشکده پزشکی از خانه محقر چهار اتاقه به ساختمان جدید منتقل شده و بنا به عظمت گذشته و تاریخی دانشگاه جندی شاپور به دانشکده پزشکی جندی شاپور نامگذاری گردید. ( محل کنونی دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه دانشگاه شهید چمران اهواز واقع در فلکه سه گوش).

در تاریخ 23/10/1336 اولین کنکور ورودی با مدیریت آقای دکتر جعفر ایزدی و دبیران فرهنگ اهواز برگزار شد و روز 29/10/1336 اولین درس پزشکی در دانشکده بوسیله آقای دکتر کار آغاز گردید. در اولین جلسه درس استاندار و رؤسای دوایر دولتی خوزستان حضور داشتند.

در این زمان بود که  دانشکده استادان آلمانی را که برای تدریس نامزد شده بودند، بوسیله تلگراف احضار کرد . ولی تا رسیدن ایشان زبان انگلیسی با جدیت هر چه تمام تر تدریس می‌شد و آقای دکتر ایزدی تدریس بیولژی حیوانی را شروع نمودند. عده کارمندان دانشکده بیش از یک رئیس و یک معاون و یک حسابدار و چند پیشخدمت نبود. در تاریخ 11 اسفند 1336 اولین دسته استادان آلمانی وارد اهواز شدند.

افتتاح دانشکده پزشکی در سال 1336

پس از تأسیس دانشکده علوم پایه پزشکی بنا گردید که دروس دوره ی علوم پایه پزشکی منحصراً در خود دانشکده و دوره‌ی علوم بالینی در مراکز پزشکی جندی شاپور و گلستان آموخته شود . بنابراین دانشکده پزشکی از نظام کلاسیک آموزش تمام دوره‌ای پزشکی خارج و به صورت دانشکده علوم پایه پزشکی در آمد. هدف از اجرای این برنامه از یک طرف تقریباً تفکیک دانشکده علوم پایه پزشکی از دوره‌ی بالینی و از طرف دیگر وارد کردن عامل کنترل نزدیک و دقیق بر امور آموزش بالینی و تخصصی توسط خود مراکز و نیز ایجاد رقابت سالم بین آنها در زمینه‌های تأمین کادر و تهیه وسایل و بالا بردن کیفیت آموزش و پژوهش در مسیر درمانی بوده است . و در نتیجه پس از اخذ این تصمیمات درمراکز پزشکی گلستان و جندی شاپور گروه‌های مستقل بالینی بوجود آمد و گذشته از رشته‌های موجود ، منجر به ایجاد گروه‌های چشم پزشکی و دندانپزشکی نیز گردید .

تغییرات بنیادی در برنامه‌های آموزشی دانشکده پزشکی باعث دگرگونی‌های مطلوبی در تحکیم و کیفیت اطلاعات عمومی دروس پایه پزشکی گردید. البته دانشکده پزشکی علاوه بر مسئولیت آموزش علوم پایه به دانشجویان رشته پزشکی از سال 1354 در رشته های آناتومی ، فیزیولوژی، میکروبیولوژی و ... در سطح فوق لیسانس نیز دانشجو پذیرفته است . ( منبع 4  ص133 تا 134)

زمانی که آقای دکتر علی اصغر عمید تصدی دانشکده پزشکی را عهدار شدند چهارمین سال تأسیس دانشکده در شرف اتمام بود. مشکل موجود دانشکده پزشکی نداشتن بیمارستان مجهز برای ادامه آموزش دروس بالینی جهت دانشجویان سال چهارم به بعد بود. برای رفع مشکل با تهیه مقدمات موافقتنامه ای در مرداد ماه 1340 بین وزارت بهداری و وزارت فرهنگ منعقد گردید.

طبق این قرار داد قرار بر این شد که بیمارستان تازه تأسیس وزارت بهداری که ساختمان آن در شرف اتمام بود به دانشکده پزشکی اهواز واگذار شود . از این رو بیمارستان قدیمی جندی شاپور و زایشگاه و درمانگاههای موجود فعلی تا تکمیل بیمارستان جدید مورد استفاده آموزشی دانشکده پزشکی قرار گیرد.

مدت چهار ماه این موافقتنامه اجراء گردید. اما چون امور درمانی بیمارستان در ساختمان قدیم متمرکز بود و برای آموزش دروس بالینی کافی نبود با مقامات شرکت ملی نفت مذاکره گردید و برای ادامه آموزش دروس بالینی ، دانشجویان دانشکده پزشکی به بیمارستان شرکت ملی نفت اعزام شدند.

این برنامه نیز بمدت یکسال انجام گردید ولی مغایرت مقررات استخدامی شرکت نفت و وزارت فرهنگ امکان ادامه این برنامه را متوقف نمود.

از سال تحصیلی 40 تا 1341 اقداماتی بعمل آمد که وزارت بهداری ، بیمارستان فیروز آبادی را برای آموزش دروس بالینی به دانشکده پزشکی اهواز واگزار نمایند. در طول سالهای 1340 تا شهریور ماه 1342 با توجه به موافقتنامه متبادل بین وزارت فرهنگ و وزارت بهداری دانشجویان دانشکده پزشکی اهواز آموزش بالینی را در بیمارستان فیروز آبادی تهران آغاز نمودند.

بموجب موافقتنامه دیگری آموزش دانشجویان سالهای چهارم ، پنجم، ششم و هفتم دانشکده پزشکی اهواز بعهده دانشکده پزشکی تهران محول گردید.

بهمراه این اقدامات فکر تأمین و تهیه هیئت آموزشی ثابت برای دانشکده پزشکی دنبال گردید. با پروفسور فیشر رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه توبینگن آلمان مذاکره شد و ضمن ملاقاتهای مقامات ذی اثر در تهران موافقت گردید ، قرارداد قبلی وزارت فرهنگ و دانشکده توبینگن بمدت ده سال دیگر تمدید شود و لیکن دولت فدرال آلمان تمدید قرار داد را بمدت ده سال تصویب ننمود.

ناچار مستقیما به دانشکده های آلمان و ژاپن مراجعه و بالاخره قرار شد که 10 نفر استاد از آلمان حداقل هر کدام برای سه سال به ایران اعزام شوند وتدریس دروس دانشکده پزشکی را عهده دار باشند. باین ترتیب مشکل اعزام استاد خارجی برای دوره های کوتاه مدت تا حدی برطرف گردید. در طول این سالها استادان دانشگاه تهران و سایر دانشگاههای ایران در فرصتهای مناسب جهت تدریس بنا بدعوت دانشکده پزشکی به اهواز مسافرت داشته اند.

در روز 9 اسفند ماه 1345 ( روز احیاء دانشگاه) تصمیم بر احیاء و رفع احتیاجات و نقائص دانشکده پزشکی گرفته شد و پس از تعمیرات اساسی ، تغییرات کلی در ساختمان دانشکده پزشکی داده شد و آنرا بصورت کنونی برای استفاده رشته های مختلف در آوردند و نام آن را از دانشکده پزشکی به (مرکز آموزش سمعی و بصری ) تغییر دادند. این مرکز مجهز به سیستم تلویزیون مدار بسته و دستگاههای سمعی و بصری و لابراتوارهای گوناگون بود . پس از چندی باز اسم مذکور را به (مرکز علوم پایه) و بعد به (مرکز آموزش) تغییر دادند و بالاخره در سال تحصیلی 49تا50 با افتتاح دانشکده علوم، این ساختمان به دانشکده علوم تعلق و تابلوی دانشکده ، به جای تابلوی مرکز آموزش نصب گردید.

همزمان با تغییرات اساسی ساختمان دانشکده علوم  ، ساختمان سالن تشریح دانشکده پزشکی را که از سال 1338 تا سال 1347 بعلت کمبود اعتبار و اختلافات دانشگاه با بانک ساختمانی کار ساخت و ساز این ساختمان تعطیل شده بود  در سال 1347 پس از مذاکرات و مطالعات زیادی از طرف مشاورین سازمان برنامه موافقت شد که این ساختمان را علاوه  بر سالن تشریح برای کلاسها و آزمایشگاههای دانشکده پزشکی آماده نمایند. و پس از یک سال ساختمان دانشکده تمام و بوضعی در آمد که تقریباً دانشجویان می‌توانستند از آن استفاده کنند. ساختمان مذکور مجهز به آسانسور نیز بوده است.

سرانجام در تاریخ سه شنبه دوم دی ماه 1348 شمسی دانشکده پزشکی با سه کلاس درس با گنجایش 77 نفر و همچنین آزمایشگاهای بافت شناسی و آسیب شناسی ، بیو فیزیک و فیزیک پزشکی ، انگل شناسی ، میکرب شناسی ، فیزیولوژی ، بیو شیمی و چند آزمایشگاه تحقیقاتی دیگر ، سالن تشریح با 10 میز جسد و نیز قسمت مخصوص تهیه نعش افتتاح گردید.

از سال 50 دانشجویان سال اول دانشکده قسمتی از دروس خود را در دانشکده علوم و نیز قسمتی را در دانشکده پزشکی می خواندند ، و دانشجویان سالهای دوم و سوم پزشکی در دانشکده پزشکی و نیز در بیمارستان جندی شاپور به فراگرفتن دروس مربوطه مشغول بودند.  

چون دانشکده پزشکی نیاز به کتابخانه‌ای در محل ساختمان دانشکده داشت و جای کافی در دانشکده نبود، لذا در تابستان سال 1347 اقدام بساختن کتابخانه‌ای در زمینهای جنوب دانشکده نمودند. ( منبع 2  – ص 16تا 45 ) . ( محل کتابخانه دانشکده پزشکی تا سال 1389)

اولین شماره مجله‌ی علمی پزشکی دانشکده با نام « جندیکا» در آذر ماه 1350 تهیه و هر 3 ماه یکبار منتشر میگردید. این مجله حاوی مقالات ، ترجمه‌ها، گفتنی ها و آخرین خبر‌های دنیای پزشکی بوده است . ( منبع 4 ص 133)

 

معرفی رؤسای دانشگاه جندی شاپور از دوره ساسانی تا سال 1350 و رؤسای دانشکده پزشکی اهواز  ازسال 1334  تا سال  1400 به استناد منابع قید شده و اطلاعات موجود:

*********

1- درستپاد جبریل : وزیر بهداری و ریاست دانشگاه جندی شاپور در دوره پادشاهی شاپور اول فرزند اردشیر بابکان

2- جورجیس بن بختیشوع : رئیس دانشگاه گندی شاپور

3- جبرئیل بن بختیشوع ( پسر جورجیس بن بختیشوع): رئیس دانشگاه گندی شاپور

*********

4- دکتر محمد کار: 1334 تا 1340 ( ریاست دانشکده پزشکی)

5- دکتر علی اصغرعمید : 1340 تا 1345 ( سرپرستی دانشگاه و ریاست دانشکده پزشکی)

6-  دکتر تراب مهرا  : 1345 تا 1347  ( ریاست دانشگاه)

7- دکتر داود کاظمی : 1345تا 1347 ( سرپرستی دانشکده پزشکی)

8-  دکتر داود کاظمی : 1347 تا 1348 ( ریاست دانشگاه)

9-  دکتر محمد عاملی : 1347 تا 1348 ( ریاست دانشکده پزشکی )

10-  دکتر داود کاظمی : 1348 تا 1349 ( ریاست دانشگاه و سرپرستی دانشکده پزشکی)

11-  دکتر عباس جامعی : 1349 تا 1350 ( ریاست دانشگاه)

12ـ دکترسید مجید احمد یزاده : 1349 تا 1355 ( سرپرستی دانشکده پزشکی)

13- دکتر منوچهر دوایی : 1355 تا 1356 ( ریاست دانشکده پزشکی)

14- دکتر ** حریری  : 1356 تا 1357 ( ریاست دانشکده پزشکی)

*********

◄ از سال  1357 پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در ایران تا زمان شروع جنگ تحمیلی،  سرپرستی و تصمیم گیری در خصوص دانشکده پزشکی اهواز توسط شورا انجام می‌پذیرفت.

- آقای مهندس عزیز قهاری ( کارشناس ارشد انگل شناسی) : رئیس شورای دانشکده پزشکی

- آقای مهندس بیژن نهاوندی و آقای مهندس حسین تمدن ( کارشناس ارشد بیوشیمی) : رئیس شورای دانشکده پزشکی

*********

◄ در زمان جنگ تحمیلی و دفاع مقدس حدوداً از شهریور ماه   تا آذر ماه 1359، وضعیت دانشکده پزشکی نامشخص و نیمه تعطیل اعلام گردید و اعضاء هیئت علمی و پرسنل جهت اعلام حضور خود به دبیرستان نظام وفا و یا دانشکده ادبیات و زبان خارجه( ساختمان سه گوش) مراجعه می نمودند.

*********

تفکیک دانشگاه علوم پزشکی از دانشگاه های وابسته به وزارت علوم و آموزش عالی

15 ـ دکتر محمد کاظم غریب ناصری : آذر 1359 تا 1363( سرپرست دانشکده پزشکی علوم پایه )

◄ در دوره معاصر و قبل از تشکیل دانشگاههای علوم پزشکی ، دانشکده پزشکی یکی از واحدهای تابعه دانشگاه جندی شاپور سابق وابسته به وزارت علوم و آموزش عالی بوده است .دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور با تصویب قانون تشکیل وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در مجلس شورای اسلامی در سال 1364 تشکیل شدند و از آن زمان عهده‌دار امور آموزشی عالی در رشته‌های علوم پزشکی گردیدند از جمله این دانشگاهها ،دانشگاه علوم پزشکی اهواز بود که رسماً در اوایل سال 1365 بصورت مستقل فعالیت خود را آغاز نمود.

16ـ دکتر علی اکبر معاضدی : از 1364 تا 1366 ( ریاست دانشکده پزشکی)

17ـ دکتر  هدایت اله نحوی  : از 1366 تا 1369 ( ریاست دانشکده پزشکی)

18- دکتر حیات ممبینی : از 1369 تا 1371 ( ریاست دانشکده پزشکی)

◄ با ادغام سازمان منطقه‌ای بهداشت و درمان خوزستان در دانشگاه ، تشکیلات گسترده‌ای در سطح استان تحت نام " دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اهواز" در سال 1372 بوجود آمد.

19- دکتر منصور سلطانزاده : از 1371 تا 1374 ( ریاست دانشکده پزشکی)

20- دکتر علی اصغر رمضانی : از 1374 تا 1375 ( ریاست دانشکده پزشکی)

21- دکتر منصور سلطانزاده : از 1375 تا 1377 ( ریاست دانشکده پزشکی)

21- دکتر محمد حسین سرمست : از 1377 تا 1381 ( ریاست دانشکده پزشکی)

22- دکتر حاتم بوستانی : از 1381 تا 1383 ( ریاست دانشکده پزشکی)

23ـ دکتر مصطفی فقهی : 1383 -  1387 ( ریاست دانشکده پزشکی)

24- دکتر علیرضا مظفری : 1387- 1390 ( ریاست دانشکده پزشکی)

25- دکتر احمد رضا مهتدی : 1390 – 1392( ریاست دانشکده پزشکی)

26- دکتر سید جلال هاشمی : 1392 - 1394

27- دکتر محمد فکور : 1394 -1396

 28-دکتر سید سعید سیدیان: 1396-1400

29- دکتر مهدی ترابی زاده : 1400- تاکنون

 

منابع :

1ـ پیشینه تاریخی دانشگاه گندی شاپور – تألیف دکتر حسین نخعی – آذر ماه 1357

2ـ کتاب دانشکده پزشکی جندی شاپور از تأسیس تا سال 1350- تهیه کننده احمد بهروز- عطاء اله اشراقی

3- مقالات برگزیده همایش خوزستان و گفتگوی تمدنها- کمیته گفتگوی تمدنها دانشگاه علوم پزشکی اهواز

4- پیدایش و گسترش دانشگاه جندی شاپور – دفتر معاونت پژوهشی و برنامه ریزی – بهار 2536 ( 1356)

 

تدوین: روابط عمومی دانشکده پزشکی

 

تاریخ بروزرسانی: 1402/09/4